راگەهاندنا زانکۆیا دهۆک؛ ٢٧ـی چریا ئێکێ ٢٠٢٢
سەنتەرێ ڤەکۆلینێن جینۆسایدێ ب هەڤکاریا سەنتەرێ بێشکچی بۆ ڤەکۆلینێن مرۆڤی ل زانکۆیا دهۆک کۆربەندەک ل دۆر دووبارە رێکخستنا جڤاکێن پشتی جنۆسایدکرنێ ئەنجامدا.
د کۆربەندی دا مێهڤاداریا د. عرفان ئورتاک، بەرپرسێ دەزگەهێ ئەنجومەنێ ئێزدیان ل ئەلمانیا هاتەکرن بۆ دانوستاندنێ ل دۆر بابەتێ "دووبارە رێکخستنا جڤاکێن پشتی جنۆسایدکرنێ" ب ئامادەبوونا هژمارەکا زۆر ژ کەسانێن ئەکادیمی و بسپۆر و قوتابیێن زانکۆیا دهۆک و دەزگەهێن راگەهاندنێ.
ل دەسپتێکا گۆتارا خۆ، د. ئورتاک ئاماژە ب وێ چەندێ کر کو" ئەوا د گۆتارا خۆ دا باس دکەت بتنێ پەیوەندی ب ئێزدیان و کوردستانێ ڤە نینە، بەلکو ڤەکۆلینەکە هەمی جڤاکان ب خۆ ڤە دگریت، و خۆشحالم ب دیتنا ڤان رۆناکبیران، ئەز دێ ل سەر بنەمایەکێ تیۆری و زانستی باس ل بابەتی کەم".
ئورتاک د گۆتارا خۆ دا چەندین پرسیار دەستنیشانکرن کو ب رێکا وان پرسیاران دشێین بابەتێ دووبارە ئاڤەداکرنا جڤاکان بکەڤیتە بەر باس، ئێک ژ وان پرسیارا ئەو بوو کو جڤاک چیە؟ یان رامانا جڤاکی چیە؟ بەرسڤا ڤان پرسیارن ئەو بوو کو جڤاکی فۆرمێن جودا هەنە، دبیت گوند جڤاکی پێکبئینن و خێزان جڤاکی پێکبئینن، ئەڤ هەمی تشتە پێکڤە بهێنە گرێدان و د بن ناڤەکێ دیارکری دا کۆمببن، دشێن ناڤی لێبکەن جڤاک. هەر د گۆتارا خۆ دا ئاماژە دا بۆچوونێن (ماکس فیبەر) ل دۆر وێ یەکێ کو "مەرجێ ئاڤابوونا هەر جڤاکەکی سنج و بوهانە و پێدڤیە هەمی تاک رێزێ ل ئەندامەتیا خۆ د جڤاکی دا بگرن، و ب بوهایێن جڤاکی رازی ببیت و بێی تۆرەبوون، ئەگەر ب ئەندامەتیا خۆ د جڤاکی دا یێ رازی نەبیت، د وی دەمی دا جڤاکـ دێ هەرفیت، ژبەر ڤێ چەندێ پێدڤیە گۆتوبێژان ل سەر بکەن و بریارێ بدەن، پاشی ئەو بریار ژلایێ هەمی تاکێن جڤاکی ڤە دێ هێنە پەسەندکرن".
بۆ بەرسڤدانا گرنگترین پرسیار "پشتی جینۆسایدێ چەۆا جڤاکی دووبارە ئاڤابکەین؟" د. ئورتاکی باس ل هۆلۆکۆستا ل ئەلمانیا کر و چەوا د ماوەکێ گەلەک کێم دا جڤاکێ جوهییان دووبارە هاتە رێکخستن، و وەکو نموونە ژی گۆت "٦ ملیۆن جوهی د راستی دا ٦ ملیۆن چیرۆکن ل ئەلمانیا هاتنە کوشتن، و ئەو ١٧٠٠ سال بوون ئەو جڤاکە ل ئەلمانیا دژیت؟ ئەرێ ئەو د بیانی و نامۆ بوون داکو وەسا ب ساناهی بهێنە کوشتن؟ ئەو ژلایێ هندەک کەسان ڤە هاتنە کوشتن کو ب ئەلمانی دئاخڤتن، جهێ سەرنجێ ئەو بوو د هۆلۆکۆستێ دا بنیات هاتە دانان کو جارەکا دی جڤاکـ کێمتر ژ سالەکێ تێدا بهێتە دانان، کو ل ئەیارێ شەر ب دویماهی هات و ل چریا دووێ بنگەهێن دووبارە رێکخستنا جڤاکی هاتنە دانان و پەرستگەهێن وان دووبارە هاتنە ڤەکرن و سێ سازی بۆ رێکخستنا جڤاکێ جوهیان هاتنە دروستکرن.
سەبارەت ب ئەزموونا رێکخستنا جڤاکێ کوردی و وەکو دەرئەنجامێ ڤەکۆلینێن وی یێن مەیدانی، ئاماژە ب وێ چەندێ دا کو "د جڤاکێ مە یێ کوردی دا گەلەک دابونەریتێن ئەرێنی و نەرێنی هەنە، پشتی رویدانێن داعش یێن سالا ٢٠١٤ـێ گەلەک ژ وان دابونەریتێن پۆزەتێڤ دیاربوون، دەما خەلکی مالێن خۆ بۆ ئاوارەیان ڤەکرین و ڤەحەواندین و هاریکاریا وان کری، هەروەسا دێ باس ل لایەنێن نەرێنی یێن جڤاکێ مە کەم، وەکو دانپێنەدان ب شاشی و خەمساریێ و لێگەریان ل بەهانەیان".
د. عیرفان ئۆرتاک، ل دویماهیا گۆتارا خۆ، باس ل ئاشتیا ناڤخویی و ئاشتیا دگەل یێ بەرامبەر و قەبیلکرنا ئێکدوو د جڤاکێ مە دا کر، ب مەبەستا بنیاتنانا جڤاکەکێ ساخلەم کو پشکدار بیت د دامەزراندنا دەولەتەکا بهێز دا.
جهێ ئاماژەپێکرنێ یە، د. عیرفان ئۆرتاک، هەلگرێ باوەرناما دکتۆرایێ یە د زانستێن سیاسی دا ل زانکۆیا ئەلبێرت-لودویگ-زانکۆیا فرایبۆرگ، د نوکە دا ل زانکۆیا جوستوس-لیبیگ ل باژێرێ گیسن ل ئەڵمانیا مامۆستایە.