ب درویشمێ "گەنجەکێ بهێز.. وەلاتەکێ بهێز ئاڤادکەت"، ل ٩ـی گولانێ ٢٠٢٣، چالاكیا دویماھیێ یا وەرزێ رەوشەنبیری (١) یێ زانكۆیا دھۆك ب ئامادەبوونا د. داود سلێمان ئەتروشی سەرۆكێ زانكۆیا دھۆك و هژمارەکا ئەندامێن جڤاتا زانکۆیێ و قوتابی و مامۆستایێن زانکۆیا دهۆک و نوینەرێن قوتابیان و هژمارەکا مێڤانێن دەرڤەی زانكۆیێ ل سەنتەرێ کۆنفرانسان هاتە ئەنجامدان. د ڤێ چالاكیێ دا سمینارەك ژلایێ د. عەبدولحەكیم خەسرۆ، سەرۆکێ دەستەیا دویڤچوون و بجھئینانا بەرنامێ حکومەتا ھەرێما کوردستانێ، ب ناڤونیشانێ "دیتنا کابینا ٩ بۆ سیاسەتا گشتی یا حکومەتا ھەرێما کوردستانێ" ھاتە پێشكێشكرن و ئەڤ سمینارە ژ لایێ رێناس جانۆ، مامۆستایێ زانکۆیا دهۆک، هاتە برێڤەبرن.

ل دەستپێكێ د. ھەوار خەلیل تاھر، راگرێ كولیژا زانستێن سیاسى و سەرۆكێ دەستەیا وەرزێ رەوشەنبیری بخێرھاتنا ئامادەبوویا كر و پەیڤا ب دویماھی ھاتنا وەرزێ رەوشەنبیری (١) یێ زانكۆیا دھۆك پێشكێشكر. ناڤبری ب ناڤێ زانكۆیا دھۆك سوپاسیا پشكدارێن چالاكیێن وەرزێ رەوشەنبیری كر و دیاركر كو وەرزێ رەوشەنبیری بۆ ماوێ پتر ژ ھەیڤەكێ بەردەوام بوو و ئارمانج ژێ پەیداكرنا پرەكێ بوو د ناڤبەرا قوتابی و رەوشەنبیریا دەرڤەی زانكۆیێ دا و ئاگەھداربوونا قوتابیێن زانكۆیا دھۆك ل دۆر پێشھاتێن سیاسی و ئابووری و ئێمناھی و رەوشەنبیری و ھونەری ل پارێزگەھا دھۆكێ ب شێوەیەكێ تایبەت و كوردستانێ ب گشتی.

ل دویڤ دا د. عەبدولحەكیم خەسرۆ سمینارا خۆ پێشكێشكر و تێدا باس ل سیاسەتا گشتی یا حكومەتا ھەرێما كوردستانێ كر و گۆت "كارناما حكومەتا ھەرێما كوردستانێ ٥٢ خالان بخۆڤەدگریت كو ل سەر حەفت تەوەران دھێتە دابەشەكرن". ناڤبری دیاركر كو تەوەرێ چاكسازیێ ناسناما حكومەتا ھەرێما كوردستانێ یە و حكومەتا ھەرێما كوردستانێ ب رژدی ل سەر بجهئینانا كارناما خۆ راوەستیایە و بۆ بجهئینانا ھەمی خال و برگەیێن كارناما خۆ كاردكەت، سەرەرای ھەبوونا ھندەك بەربەستان، وەكو قەیرانا دارایی، نەخۆشیا كرۆنایێ، رەوشا دەڤەرێ، فشارێن دەولەتێن جیران، سیاسەتا ویلایەتێن ئێكگرتی یێن ئەمریكا ل رۆژھەلاتا ناڤێن و بەرامبەر عیراق و ھەرێما كوردستانێ.

دیسان د. عەبدولحەكیم باس ل وێ چەندێ كر كو ھەمی بابەت و خال د كارناما حكومەتا ھەرێما كوردستانێ پلان بۆ ھاتینە دارێژتن، لێ بجهئینانا خالێن كارنامێ یا گرێدایە ب رەوشا ھەرێما كوردستانێ یا سیاسی و بۆدجا ھەرێمێ و لایەنێ یاسایی ژی كاریگەریا خۆ ل سەر بجهئینانا كارنامێ ھەیە، ژبەركو ھندەك پرۆژە و خالێن كارناما حكومەتێ پێدڤی ب دەركرنا یاسایان یان راستڤەكرنا یاسایێن كار پێ دھێتە كرن ھەیە، زێدەباری قەیرانا دارایی و سیاسەتا عیراقێ بەرامبەر ھەرێما كوردستانێ.

د درێژەپێدانا سمینارێ دا ناڤبری باس ل دەستكەڤتێن كابینەیا نەھێ یا حكومەتا ھەرێما كوردستانێ كر و ئاماژە ب وێ چاكسازیێ كر یاكو ل وەزارەتا پێشمەرگەی ھاتیە ئەنجامدان ئەوژی ب بەرھەڤكرنا دوسییا پێشمەرگەی و رێكخستنا وان ب ھەردوو یەكەیێن حەفتێ و ھەشتێ ڤە. دیسان ناڤبری باس ل دەركرنا یاسایا چاكسازیێ كر كو ئەو ب خۆ ژ ١٥ یاسایان پێكدھێت. ناڤبری باس ل یاسایا ژمارە ٢ یا سالا ٢٠٢٠ـێ، یاسایا چاكسازی د مۆچە و دەرمالە و بەخشین و ئیمتیاز و خانەنشینێ ل ھەرێما كوردستانێ كر. كو ل دویڤ ئەڤێ یاسایێ ٤١ ھزار فەرمانبەرێن دوو مۆچە وەردگرتن، مۆچێن وان یێن زێدە ھاتنە بڕین، دیسان ١٣ ھزار كەسان ل وەزارەتا شەھید و ئەنفالكریان گوژمەکێ پارەی بێی شایستەبوون وەردگرت، ئەوژی ژێ ھاتینە بڕین، ھەروەسا ١١ ھزار مۆچە یێن كێم ئەندام و چاڤدێریا جڤاکی دھاتنە مەزاختن و وەرگرێن وان مۆچەیان فەرمانبەر بوون چاكسازی تێدا ھاتە كرن و یێن ژ ھەژی ل سەر مۆچێ وان ھاتە زێدەكرن. دیسان مۆچێ ١٨٠٠ خودان پلەیێن تایبەت بۆ 25% ھاتە كێمكرن.

ل دویڤ دا د. عەبدولحەكیم خەسرۆ ئاماژە ب ھندەك ئاماران دا دەربارەی مۆچەخۆرێن ھەرێما كوردستانێ كو ھژمارا وان نێزیكی ملیۆنەك و دووسەد ھزار مۆچەخۆرانە، ناڤبری دیارکر کو ژ ڤێ ژمارەیێ یاكو راگەھاندن وەسا مەزن دیاردكەت ٦٨٢ ھزار فەرمانبەرن، ٢٤٠ ھزار خانەنشینن، ٩٠ ھزار شەھید و ئەنفالكرینە، ٧٥ ھزار چاڤدێریا جڤاکی، ٣٣ ھزار وانەبێژن و ٢٦ ھزار گرێبەستن. ل دویماھیا سمینارێ د. عەبدولحەكیم خەسرۆ خۆشحالیا خۆ دیاركر بۆ كومبوونا سەرۆكێ حكومەتا ھەرێما كوردستانێ رێزدار مەسرور بارزانی ل گەل جێگرێ خۆ قوباد تالەبانی و گۆت "ئەز یێ گەشبینم كو دێ رەوشا سیاسی دناڤبەرا پارتێن ھەرێما كوردستانێ بەرەڤ باشتر ڤە چیت و لایەنێن سیاسی دێ پتر نێزیكی ئێك بن" دیسان گەشبینیا خۆ دەربارەی ئەنجامدانا ھەلبژارتنێن پەرلەمانێ كوردستانێ یێن داھاتی دیاركر.

ل دویماھیێ ئامادەبوویا ژ قوتابی و ماموستا و مێڤانان پرسیار دەربارەی بابەتێ سمینارێ ئاراستەی د. عەبدولحەكیم خەسرۆ كرن وی ژی ژلایێ خۆڤە پرسیارێن وان بەرسڤدان. ل دویڤ دا سەرۆكێ زانكۆیێ دیاریەكا رێزلێنانێ پێشكێشی د. عەبدولحەكیم خەسرۆ كر.

راگەھاندنا زانكۆیا دھۆك؛ ١٠ـی گولان ٢٠٢٣

راپۆرت: ماھر كێستەیی

فۆتۆ: محەمەد عەبدولکەریم و عەلی بانکی